Композит шалны торны бүтэц ба давуу талыг нээж илрүүлээрэй

Оршил

Өнөөдөр барилга байгууламжийн салбарын хөгжилд технологийн шинэчлэл маш чухал байр суурь эзэлж байна. Ялангуяа үйлдвэрлэлийн бүс, дэд бүтцийн байгууламж, эрчим хүчний обьект, уул уурхай, нефть болон хий олборлолтын салбарт ашиглагддаг шалны материалын чанар нь аюулгүй ажиллагаа, эдийн засгийн үр ашиг, байгаль орчны тогтвортой хөгжилтэй шууд холбоотой. Эртний уламжлалт сонголт болох ган болон бетон шал нь тодорхой хугацаанд хэрэгцээг хангаж ирсэн ч өнөөгийн өндөр шаардлагад нийцэхгүй сул талуудтай. Зэврэлт, хэт их жин, засвар үйлчилгээний өндөр өртөг зэрэг асуудал нь шинэ шийдэл хайхад хүргэж байна. Энэ нөхцөлд композит шалны тор (FRP grating) нь шинэлэг, найдвартай, урт хугацааны шийдэл болж гарч ирлээ.

Композит шалны торны бүтэц

Композит тор нь шилэн болон нүүрстөрөгчийн ширхэгтээр бэхжүүлсэн полимер (FRP – Fiber Reinforced Polymer) суурьтай бүтэц юм. Энэ бүтэц нь дараах онцлог шинж чанартай:

• Өндөр бат бөх чанар – гангаас илүү бат бөх байж болох харьцаатай.

• Жин хөнгөн – ган болон бетонтой харьцуулахад 3-4 дахин хөнгөн.

• Зэврэлтэнд тэсвэртэй – химийн бодис, хүчил, шүлт, давсны орчинд ч тогтвортой.

• Диэлектрик буюу цахилгаан үл дамжуулах шинж чанар нь цахилгаан эрсдэлтэй орчинд ажиллахад аюулгүй.

• Уур амьсгалд дасан зохицох чадвар – Монгол орны хүйтэн өвөл, халуун зуны нөхцөлд хэв гажилтгүй ажиллана.

Давуу талуудын гүнзгий шинжилгээ

1. Эдийн засгийн үр ашиг
Эхний хөрөнгө оруулалтын зардал нь гангаас арай өндөр боловч урт хугацаанд засвар үйлчилгээний зардал бараг шаардлагагүй тул нийт өртөг эрс багасдаг.

2. Хялбар суурилуулалт
Хөнгөн жингийн ачаар тээвэрлэх, өргөх, угсрах үйл явц түргэн бөгөөд зардал багатай.

3. Аюулгүй байдал
Гулгалтгүй гадаргуу, цахилгаан үл дамжуулах шинж чанар, галын эсрэг нэмэлт хамгаалалт нь ажилчдын аюулгүй байдлыг баталгаажуулдаг.

4. Байгаль орчны ашиг тус
Үйлдвэрлэх явцад эрчим хүч бага зарцуулдаг, химийн бодисын хэрэглээ багатай бөгөөд дахин боловсруулах боломжтой. Энэ нь ногоон хөгжилд нийцсэн сонголт болгодог.

Бодит хэрэглээний жишээ

• Уул уурхайн салбар: Ил уурхай болон боловсруулах үйлдвэрт хүчиллэг болон давстай орчинд тэсвэртэй байдлаар ашиглагдаж байна.

• Эрчим хүчний салбар: Цахилгаан станцын засвар үйлчилгээний тавцан, тоног төхөөрөмжийн тойруулан байрлуулдаг замд тохиромжтой.

• Хотын дэд бүтэц: Гүүрэн гарц, боомт, цэвэрлэх байгууламжийн талбай зэрэгт амжилттай нэвтэрч эхэлжээ.

• Нефть, хий олборлолт: Шингэн болон хий алдагдах эрсдэлтэй орчинд металл материал хурдан зэвэрдэг бол композит эдэлгээ урттайгаа харуулдаг.

Харьцуулсан дүн шинжилгээ

Эдийн засаг, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө

Композит шалны тор нь зөвхөн аюулгүй ажиллагаа, эдэлгээний хувьд төдийгүй эдийн засгийн үр ашигтай. Урт хугацаанд нийт зардлыг бууруулж, үйлдвэрлэлийн тасралтгүй ажиллагааг хангаж өгнө. Байгаль орчны хувьд үйлдвэрлэлийн явцад хүлэмжийн хийн ялгарал бага байдаг бөгөөд дахин ашиглах боломж нь тогтвортой хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулдаг.

Дүгнэлт

Композит шалны тор нь XXI зууны үйлдвэрлэл, дэд бүтцийн салбарт нэн тохиромжтой материал юм. Бат бөх, хөнгөн, зэврэлтэнд тэсвэртэй, эдийн засгийн болон байгаль орчны үр ашигтай энэхүү шийдэл нь уламжлалт материалын сул талуудыг бүрэн даван гарч чадсан. Монголд болон олон улсын зах зээлд хэрэгцээ өсөн нэмэгдэж байгаа нь ирээдүйд энэхүү бүтээгдэхүүн илүү өргөн хүрээнд нэвтэрч, бүтээн байгуулалтын салбарт шинэ стандарт тогтооно гэдэгт эргэлзээгүй.